Thị trường AI toàn cầu đang chuyển dịch từ các mô hình nền tảng quy mô lớn sang thế hệ tác nhân thông minh, tập trung vào khả năng hành động và cá nhân hóa.
Trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng hiện diện trong đời sống, từ việc tạo ảnh, soạn email cho đến hỗ trợ họp trực tuyến. Thị trường AI toàn cầu đang ở giai đoạn chuyển mình, từ các mô hình phức tạp quy mô lớn sang thế hệ mới – các tác nhân thông minh, hứa hẹn mang lại ứng dụng sâu rộng và thực tiễn hơn.
Cuộc đua mô hình nền tảng và giới hạn mở rộng
Trong những năm gần đây, cạnh tranh trong lĩnh vực AI tập trung vào các mô hình nền tảng – những mạng nơ-ron quy mô lớn được huấn luyện trên dữ liệu khổng lồ để xử lý nhiều tác vụ như tạo văn bản, hình ảnh, lập trình và video. Các tập đoàn công nghệ lớn như OpenAI (GPT-5), Google (Gemini 2.5 Pro), Anthropic (Claude 4) và Meta (Llama 4) đều tham gia.
Theo Báo cáo Chỉ số AI 2025, sức mạnh tính toán để huấn luyện mô hình tăng gấp đôi sau mỗi 5 tháng. Tuy nhiên, khoảng cách hiệu suất giữa các mô hình hàng đầu đang thu hẹp. Điểm kỹ năng trung bình giữa mô hình đứng đầu và đứng thứ 10 giảm từ 11,9% xuống còn 5,4% trong một năm, trong khi hai mô hình dẫn đầu chỉ chênh lệch 0,7%. Các chuyên gia, trong đó có Bill Gates, đặt vấn đề liệu AI đã tiến gần đến giới hạn phát triển bằng cách mở rộng quy mô mô hình.
Thách thức cơ sở hạ tầng và chi phí
Đằng sau các mô hình này là hạ tầng phần cứng và dữ liệu tốn kém. Việc huấn luyện đòi hỏi hàng trăm đến hàng nghìn GPU hoặc TPU, hệ thống lưu trữ tốc độ cao và dữ liệu khổng lồ ở quy mô petabyte. Chi phí đào tạo được ước tính tăng gấp đôi đến ba lần mỗi năm trong 8 năm qua, và có thể vượt 1 tỷ USD vào năm 2027.
Sự phụ thuộc vào các nhà cung cấp hạ tầng như AWS, Google Cloud, Microsoft Azure và NVIDIA khiến nhiều công ty tìm kiếm giải pháp tiết kiệm hơn. DeepSeek, một công ty Trung Quốc, được coi là ví dụ khi phát triển mô hình đạt hiệu quả tương đương ChatGPT nhưng với mức tiêu thụ hạ tầng thấp hơn.
Xu hướng AI tự chủ
Thay vì tập trung mở rộng quy mô mô hình, xu hướng mới hướng đến phát triển các tác nhân thông minh có khả năng hành động và thực hiện nhiệm vụ cá nhân hóa. Các ứng dụng có thể bao gồm đặt chỗ nhà hàng, mua sắm trực tuyến hay quản lý lịch trình theo yêu cầu của người dùng.
Ông Sergej Loiter, Giám đốc Điều hành mảng AI, AdTech và Tìm kiếm tại Yango Group, cho rằng sự dịch chuyển này sẽ mở ra kỷ nguyên tập trung vào tính tiện lợi và hiệu quả. Những lĩnh vực như trị liệu, giáo dục, năng suất cá nhân, phát triển phần mềm, tiếp thị và chăm sóc sức khỏe có thể thay đổi mạnh mẽ nhờ AI tự chủ. Với Việt Nam, điều này được đánh giá có ý nghĩa đặc biệt khi doanh nghiệp và cá nhân có thể ứng dụng AI để giải quyết các nhu cầu cụ thể và bản địa hóa.
Triển vọng tại Việt Nam
Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia có mức độ sẵn sàng cao trong việc ứng dụng AI, xếp hạng thứ sáu trong Chỉ số AI Toàn cầu năm 2025. Thay vì cạnh tranh trực diện ở lĩnh vực mô hình nền tảng, doanh nghiệp trong nước tập trung phát triển giải pháp AI chuyên biệt phục vụ nhu cầu nội địa. Nhiều tập đoàn đã đạt bước tiến với sản phẩm “Made in Vietnam”, trong khi chính phủ thúc đẩy hệ sinh thái bằng các chính sách hỗ trợ tài chính cho nghiên cứu và phát triển AI.
Chiến lược tập trung vào giải pháp thực tiễn và bản địa hóa được kỳ vọng giúp Việt Nam trở thành một trong những thị trường tiên phong trong ứng dụng AI tự chủ, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế số và mang lại giá trị cụ thể cho cộng đồng.
